UYGULAMAYI AÇ
Konuyla ilgili ilk araştırmalar ise 1940-1950 yıllarında benzin veya saf hidrokarbonlar üzerinde yapılmıştır (American Petroleum Institute, 1958; Lovell, 1948; Puckett, 1945; Lovell vd., 1934). LPG’nin oktan sayısının saptanmasında öncül çalışmalardan biri Boldt tarafından 1967 yılında gerçekleştirilmiştir (Boldt, 1967). Bu çalışmanın sonucu olarak LPG’nin karışımları ve MON değerlerinin üzerinde olan etkilerinin yorumlanmasında önemli bulgular elde edilmiştir California Air Resource Board (CARB)’de yapılan bir diğer çalışmada hacimsel olarak %70 ila %90 Propan içerikli 5 farklı LPG karışımı için oktan testleri yapılmıştır (The Adept Group Inc, 1998, 2000). Çalışmanın sonuçları Boldt’ın verileriyle karşılaştırılarak aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Sonuçlar, LPG’nin oktan sayısının Propan içeriği ile oranla artmasını göstermiştir. Yapılan araştırmaların kullandıkları yakıt türleri yönünden bakıldığında, bir iki çalışma haricindeki diğer çalışmaların tümünde, yakıtların kompozisyonu sabit tutulmuştur. Bu tür çalışmalarda motorun performans parametreleri veya yakıt türü değiştirilerek motorun yanma özellikleri incelenmektedir.
LPG’nin saf bileşenlerinin MON değerleri ve literatürdeki diğer sonuçlarla karşılaştırılması
a Bütan verisi n-Bütan ve İzo-bütan’ın değerlerinin toplamıdır.
LPG konusundaki çalışmaların çoğu kısmı yukarıda irdelenmiş örnekler gibi farklı motor parametreleri ve farklı yakıtları karşılaştıracak şeklinde yapılmıştır. Bunlara ek, Avustralya’da bulunan Melbourne Üniversitesindeki Morganti ve ekibi tarafından gerçekleştirilen deneysel çalışmada CFR motoru kullanarak farklı oranlardaki Propan, Propilen, n-Bütan ve İzo-bütan karışımları incelenmiş ve oktan ölçümleri yapılmıştır (Morganti vd., 2015). Deneylerde gaz fazında yakıt kullanılacağı için motorun yakıt besleme sistemi modifiye edilerek LPG kullanımına uygun hale dönüştürülmüştür. Bu çalışmada yakıt sistemi modifiyesi haricindeki diğer parametreler ASTM standartlarına uygun olarak yapılmıştır. Sıvı yakıtlar için de kullanılan oktan ölçüm test düzeneği kullanılırken ortam sıcaklığı, giriş basıncı gibi bütün parametreler sabit tutulmuştur.
Yapılan deneyler sonucunda kompozisyona bağlı RON değerleri ise aşağıdaki gibi ölçülmüştür.
Fuel Composition % (mol/mol)
Propane
Propylene
n-butane
iso-butane
RON
MON
70.0
10.0
105.6
94.8
50.0
16.7
103.4
93.3
101.2
89.5
98.4
91.0
101.0
93.9
87.5
96.2
90.3
100.5
95.3
100.0
109.4
96.3
100.2
83.3
93.5
89.0
100.1
96.8
103.3
89.9
100.4
92.6
104.4
97.3
97.6
86.9
101.5
91.6
92.8
66.7
104.6
92.9
33.3
100.9
89.8
87.1
97.2
106.1
103.7
93.2
102.2
88.8
102.1
95.4
104.9
95.2
100.3
94/5
96.6
91.8
87.7
98.7
90.7
95.9
90.0
99.5
93.7